Biorąc pod uwagę, że zboża stanowią większość udziału w strukturze zasiewów, warto skupić się na dobrym opracowaniu planów nawozowych dla zbóż.Od lat ceny nawozów utrzymują się na wysokim poziomie. Gospodarka składnikami pokarmowymi dla roślin uprawnych wymaga w gospodarstwie określenia przyczyn, które ograniczają plonowanie oraz opracowania racjonalnych zasad uprawy i nawożenia.

Wiosenne niedobory wody

Wahania plonów zbóż w ostatnich latach były spowodowane szczególnie przez:

• Susze wczesnowiosenne (kwiecień) – są one mniej niebezpieczne dla zbóż ozimych, gdyż rośliny będące w fazie krzewienia dysponują jeszcze zasobami wody z opadów zimowych,
• Susze późnowiosenne (maj) – są dużym zagrożeniem, gdyż rośliny znajdują się wówczas w fazie strzelania w źdźbło,a niedobór wody na glebach lekkich prowadzi do słabszego wzrostu, zmniejszenia obsady kłosów oraz liczby ziarniaków w kłosie,
• Nieumiejętną gospodarkę zasobami wody w glebie oraz w trakcie prac agrotechnicznych.

Obsada kłosów w zależności od ilości wysiewu

Kluczowe pytanie dotyczące produkcji zbóż brzmi: czy na stanowiskach o niskiej zasobności składników pokarmowych należy stosować tę samą normę wysiewu, co na dobrych, zasobnych glebach?
Otóż wbrew pozorom odpowiedź jest prosta. Im gorsze warunki wegetacji, tym mniej roślin, lecz rosnących w lepszych warunkach dostępu do światła, wody i składników mineralnych. Pod żadnym pozorem nie powinno się stwarzać warunków do konkurencji roślin. Podstawowym wyznacznikiem ilości wysiewu jest optymalna obsada kłosów, którą trzeba dostosować do warunków agrotechnicznych.

Podstawowe zabiegi nawozowe

Podstawowe zabiegi nawozowe, które bezwzględnie decydują o produkcji zbóż mają na celu zwiększenie

1. Ilości składnika przyswajalnego w glebie – wiąże się ze stosowaniem nawozów mineralnych
2. Dostępu rośliny do składnika – obejmuje zabiegi polegające na uruchamianiu dostępności zasobów składników mineralnych w glebie:
   • Głęboszowanie pola, co prowadzi do zwiększenia głębokości ukorzenienia roślin w profilu glebowym oraz ilości tlenu dostępnego do korzeni
   • Regularne stosowanie wapnowania w celu poprawienia PH i aktywności mikrobiologicznej gleby
   • Rewitalizacja gleby pod względem strukturalnym i biologicznym

Regulacja zasobności gleby w fosfor i potas

Zboża są mniej wymagające w kwestii zasobności składników mineralnych w glebie. W planowaniu racjonalnego systemu nawożenia trzeba zwrócić uwagę na fakt, że uprawiane po zbożach rośliny dwuliścienne wymagają wyższego poziomu zasobności w potas. Dzięki temu nawożąc zboże możemy powiedzieć, że już realizujemy program nawożenia rzepaku.

Podsumowując można powiedzieć, że zboża dobrze plonują, gdy są prawidłowo odżywione nie tylko azotem, ale jednocześnie fosforem i potasem.

Rewitalizacja gleby pod względem strukturalnym i biologicznym

Około 3/4 zasiewów w Polsce stanowią zboża, które pozostawiają resztki pożniwne ubogie w składniki mineralne,łatwo rozkładalne przez mikroorganizmy, a więc systematyczna uprawa zbóż prowadzi do ubożenia gleby. Wprowadzenie do gleby mikroorganizmów w preparatach (tzw. bionawozów), zwiększa intensywność mineralizacji materii organicznej. Dzięki temu:
Zwiększana jest ilość uwalnianych składników mineralnych z materii organicznej, a to daje nam mniejsze koszty nawożenia podstawowego.
Poprawia się strukturę gleby oraz zwiększa ilość zgromadzonej wody w glebie. Celem aplikacji bionawozu jest zwiększenie stabilności plonowania przez poprawę naturalnej żyzności gleby.

Zabiegi wspomagające działanie azotu

Zabiegi specjalne, które zaleca się dodatkowo wykonać jesienią:

• • Regulacja zasobności gleby w magnez – należy doprowadzić glebę do takiego stanu, aby zapewnić dobre wykorzystanie wiosną zastosowanego azotu. Mg można stosować wraz z nawozami wapniowymi lub w formie siarczanów magnezu (dobrze rozpuszczając się w glebie szybko nasycają profil glebowy w Mg)
  • Doglebowe nawożenie siarką – niedobór siarki silnie ograniczający plony, a zwłaszcza jakość ziarna pszenicy; należy pamiętać, że ten składnik ma działać wolno (np. superfosfat)
  • Jesienne dokarmianie roślin mikroskładnikami – powinno być przeprowadzone, gdy rośliny wchodzą w fazę krzewienia; podstawowe składniki to Cu, Zn oraz na glebach o PH pow. 6 również Mn, co wpływa na poprawę gospodarki azotowej, tworzą naturalną ochronę przed grzybami, a ponadto mangan i cynk stymulują rozwój systemu korzeniowego;
  • Nawożenie mikroelementami w formie nawozów nalistnych w znacznym stopniu polepsza zdolność przezimowania, wpływa na lepsza krzewienie oraz przyśpiesza wiosenne ruszenie wegetacji roślin.

Pamiętaj!
Jesienne stosowanie magnezu, siarki i mikroelementów ma na celu przygotowanie rośliny do wiosennego nawożenia azotem.