Era biostymulatorów

Europejski rynek biostymulatorów wart był 578 milionów euro w 2015 r, a w 2019 już ponad miliard euro (wg EBIC). Analitycy szacują roczny wzrost wartości sprzedaży biostymulatorów na 10-12 proc. w ciągu ostatnich lat. Żadne inne środki do produkcji rolniczej nie notują takich wzrostów. Czy to tylko czasowa moda i efekt umiejętnego marketingu, czy biostymulatory stały się niezbędnym elementem agrotechniki roślin uprawnych?

Można przyjąć, że w Polsce, kariera środków do stymulacji zaczęła się pod koniec lat 60. ubiegłego wieku, od preparatu Atonie. Później, jego miejsce zajął Asahi SL, który przez wiele lal niepodzielnie objął we władanie obszar biostymulacji roślin. I także został wprowadzony do obrotu i stosowania na podstawie Ustawy o Ochronie Roślin, jako „regulator wzrostu”.

Prawdziwa eksplozja popularności i liczebności biostymulatorów, a raczej stymulatorów wzrostu nastąpiła po naszym przystąpieniu do Unii Europejskiej, gdy w kraju zaczęły być komercjalizowane stymulatory wzrostu importowane z krajów zachodnioeuropejskich. Sprzedawane były najczęściej jako nawozy lub bez wyraźnego wskazania kategorii produktu. W roku 2007 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi dostrzegło istnienie tych nowych produktów na rynku i wpisało je jako nową kategorię środków w znowelizowanej Ustawie o Nawozach i Nawożeniu z 10 lipca 2007 r. Od tej pory, stymulatorem wzrostu mógł zostać nazwany „związek organiczny lub mineralny lub jego mieszanina, wpływające korzystnie na rozwój roślin lub inne procesy życiowe roślin, z „wyłączeniem regulatora wzrostu będącego środkiem ochrony roślin w rozumieniu przepisów o ochronie roślin”. Aby dany środek mógł być zaklasyfikowany jako stymulator wzrostu, należało wykonać odpowiednie badania i uzyskać pozytywne opinie kilku jednostek naukowych w Polsce. W rejestrze środków wspomagających uprawę roślin, który prowadzi MRiRW, znajduje się obecnie tylko 59 stymulatorów wzrostu. Część z nich to głównie środki zawierające krzem (w różnej formie chemicznej) oraz kwasy humusowe. 

Definicja

Wedlug definicji zawartej w Rozporządzeniu, biostymulator to produkt nawozowy UE. którego funkcja polega na stymulowaniu procesów odżywiania roślin niezależnie od zawartości składników pokarmowych w produkcie, którego wyłącznym celem jest poprawa co najmniej jednej z następujących cech rośliny lub ryzosfery rośliny:

a) efektywność wykorzystania składników pokarmowych,

b) odporność na stres abiotyczny,

c) cechy jakościowe lub

d) przyswajalność składników pokarmowych z form trudno dostępnych w glebie lub ryzosferze.

Niektóre substancje, mieszaniny i mikroorganizmy, nazywane biostymulatorami, nie dostarczają wprawdzie same składników pokarmowych, ale jednak stymulują naturalne procesy odżywiania roślin. W przypadku gdy takie produkty mają na celu wyłącznie lepsze przyswajanie składników pokarmowych przez rośliny, zwiększenie ich odporności na stres abiotyczny, poprawienie ich cech jakościowych lub zwiększenie dostępności składników pokarmowych z form trudno dostępnych w glebie lub w ryzosferze, są one z natury bardziej podobne do produktów nawozowych niż do większości kategorii środków ochrony roślin. Ich działanie uzupełnia działanie nawozów w celu optymalizacji skuteczności tych nawozów i ograniczenia ilości używanych składników pokarmowych.

Skuteczne narzędzie

Stale rośnie liczba gospodarstw regularnie stosujących biostymulatory. Rolnicy docenili te produkty, jako skuteczne i potrzebne narzędzie do stosowania w produkcji roślinnej. Szczególnie potrzebne są one w warunkach stresów, zarówno biotycznych jak i abiotycznych. Na przykład produkt o nazwie FOLIFOL (Biolchim) przyspiesza aktywację procesów fizjologicznych po sytuacjach stresowych (np. niskie temperatury, susza. grad). Jest jednym z wielu tego typu produktów. opartych na ekstraktach z roślin (aminokwasy z hydrolizy enzymatycznej) i alg. Uprawy roślinne cierpią także wskutek stresów abiotycznych. Na przykład stosowanie środków ochrony roślin, w szczególności herbicydów, może powodować okresowe zahamowanie wzrostu i może prowadzić do poparzeń lub degeneracji roślin. Z tego powodu. wiele biostymulatorów jest pozycjonowanych jako środki ograniczające negatywny wpływ herbicydu na roślinę uprawną lub regenerujące tkanki po ustąpieniu stresu.

Przykładowo produkto nazwie SHIIT zapobiega zahamowaniu wzrostu roślin spowodowanym stosowaniem pestycydów. Aminokwasy, azot i chelatowane mikroelementy umożliwiają roślinom przezwyciężenie stresu i kontynuowanie dalszego wzrostu. Wcześniej wymieniony FOLIFOL także zmniejsza ryzyko zahamowania wzrostu po zastosowaniu pestycydów.

Inną, ważną funkcją biostymulatorów jest podnoszenie odporności roślin na choroby lub szkodniki. Od wielu lat produkty zwierające krzem są stosowane w celu zwiększenia odporności mechanicznej tkanek na żerowanie szkodników gryzących. Przy okazji niejako zmniejszeniu ulega porażenie chorobami grzybowymi i wirusowymi, bo mają ograniczone możliwości wnikania do tkanek, jeśli są nieuszkodzone. Interesującym przedstawicielem tej grupy biostymulatorów jest PHOSFIK®, który wzmacnia odporność roślin na choroby i wspomaga syntezę fitoaleksyn, naturalnych związków organicznych, które zwiększają mechanizmy obronne roślin.

Następną, ważną funkcją biostymulatorów jest podnoszenie parametrów jakościowych plonu. Dobrym tutaj przykładem jest SUNRED® – aktywator poprawiający wybarwienie owoców. Zawiera fenyloalaninę, metioninę, monosacharydy i inne ekstrakty roślinne, jak np. oksylipiny, które przyspieszają proces dojrzewania. Preparat dostarcza zarówno substancję wyjściową (fenyloalaninę), jak również oksylipiny. tj. substancje wspomagające biosyntezę antocyjanu i flawonu, barwników które są odpowiedzialne za zabarwienie czerwone, pomarańczowe i fioletowe. W rezultacie SUNRED® wspomaga nagromadzenie pigmentów, a tym samym poprawia wybarwienie. Dodatkowo zawiera metioninę – składnik istotny dla biosyntezy etylenu, która z kolei inicjuje i steruje procesami dojrzewania i gromadzenia rozpuszczalnych cukrów. W ten sposób usprawnia dojrzewanie owoców i zwiększa zawartość cukrów rozpuszczalnych. SUNRED® nie ma ujemnego wpływu na trwałość miąższu owoców, ani także nie zakłóca stabilności procesów zachodzących w owocach w okresie przechowywania.

Doświadczenia

Na podstawie analizy danych z doświadczeń ścisłych i wdrożeń polowych European Biostimulants lndustry Council, ocenia, że biostymulatory dostarczają następujących korzyści dla użytkowników:
• zwiększają wykorzystanie składników pokarmowych o 5 do 25 proc,
• powodują wzrost plonu o 5 do 10 proc,
• poprawiają istotne parametry jakościowe plonu o nawet 15 proc. (wybarwienie, wielkość owoców, smak, parametry techniczne).
Z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, że biostymulatory, obok środków ochrony roślin i nawozów stały się trwałym elementem agrotechniki.

dr Sylwester Lipski

Żródło: Zagroda Nr 1/2020